Τίτλος – επωνυμία
Ομάδα Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) Terre dell’Etna e dell’Alcantara
Πεδίο εφαρμογής / τομέας / κλάδος
Τουρισμός υπαίθρου
Χώρα / Περιοχή
Ιταλία, Αίτνα της Σικελίας
Γιατί είναι καλή πρακτική;
Η δράση της ΟΤΔ Terredell’Etna edell’Alcantara αποτελεί καλό παράδειγμα τοπικής βιώσιμης διαχείρισης της υπαίθρου, καθώς αποδεικνύει πως η αξιοποίηση ενός ευρωπαϊκού προγράμματος, όπως είναι το πρόγραμμα LEADER, μπορεί να φέρει θετικά αναπτυξιακά αποτελέσματα στον αγροτικό χώρο μέσα από την στρατηγική διαχείριση τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών που μπορεί ο ίδιος να προσφέρει.
Πώς εφαρμόζεται;
Η Ομάδα Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) Terre dell’Etna e dell’Alcantara είναι μία κοινοπραξία που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος LEADER+ στις περιοχές της Αίτνας και της Αλκαντάρα της Σικελίας. Εκπροσωπείται από τους δήμους που ανήκουν στην περιοχή της Αίτνας και της κοιλάδας Αλκαντάρα, τους δύο φορείς διαχείρισης των φυσικών πάρκων που βρίσκονται στη περιοχή (πάρκο Αίτνας και πάρκο ποταμού Αλκαντάρα) και τα δύο Πανεπιστήμια που επίσης βρίσκονται στην ίδια περιοχή. Η ΟΤΔ αποτελείται από ιδιωτικούς εταίρους, ερευνητικούς φορείς και ινστιτούτα, φορείς προστασίας, περιφέρειες και συλλόγους που προωθούν τοπικά προϊόντα, πολυάριθμες πολιτιστικές, περιβαλλοντικές και άλλες ενώσεις. Συνολικά η σύμπραξη αποτελείται από 104 εταίρους, εκ των οποίων 28 είναι δημόσιοι και 76 ιδιωτικοί.
Η εταιρική σχέση της ΟΤΔ Terre dell’Etna e dell’Alcantara δραστηριοποιείται σε μία περιοχή που αποτελείται από 26 δήμους στην επαρχία της Κατάνια και περιλαμβάνει 7 προστατευόμενες περιοχές (πάρκα και φυσικά καταφύγια). Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός σημαντικού αγροτικού τοπίου, με φυτείες που καλλιεργούνται με τον παραδοσιακό τρόπο, όπως αμπελώνες που αναπτύσσονται σε αναβαθμίδες σε εδάφη λάβας, οπωρώνες μηλιών που φτάνουν μέχρι τα υψηλότερα υψόμετρα της Αίτνας, αναβαθμισμένες εκτάσεις εσπεριδοειδών στην περιοχής της Σικελικής Ιονίου Ριβιέρας και με την παρουσία κτισμάτων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.
Στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος Leader+, η ΟΤΔ προσπάθησε να υποστηρίξει τους τοπικούς φορείς και τις διοικήσεις να προβληματιστούν σχετικά με τις δυνατότητες ανάπτυξης της περιοχής στο επίπεδο μίας μακροπρόθεσμης προοπτικής, μέσω της προώθησης και εφαρμογής ολοκληρωμένων στρατηγικών βιώσιμης ανάπτυξης που αξιοποιούν την φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, τη ενίσχυση της τοπικής οικονομίας προκειμένου να δημιουργηθεί απασχόληση και την βελτίωση της οργανωτικής ικανότητας των τοπικών κοινοτήτων.
Κύριος σκοπός του προγράμματος Leader+ ήταν η αξιοποίηση των τοπικών περιβαλλοντικών (πάρκα και φυσικά αποθέματα) και πολιτιστικών πόρων, για τη δημιουργία τουριστικών μονοπατιών, μέσα από τη βιώσιμη διαχείριση τους. Η σχεδιαζόμενη επένδυση είχε αξία άνω των 13 εκατ. ευρώ και στο πλαίσιο αυτής χρηματοδοτήθηκαν εργασίες ανακαίνισης προσόψεων και ανακαίνισης ακινήτων ιστορικής, πολιτιστικής και αγροτικής αξίας. Άλλες βασικές δραστηριότητες του προγράμματος ήταν:
- η δημιουργία φυσικών, πολιτιστικών, γευστικών και παραδοσιακών τουριστικών διαδρομών
- η εφαρμογή πολιτικών μάρκετινγκ προώθησης της περιοχής
- η προώθηση τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών
- η επαγγελματική κατάρτιση στους παραπάνω τομείς
- η διακρατική και τοπική συνεργασία με άλλες ΟΤΔ στον τομέα του αειφόρου τουρισμού
Ένας από τους κύριους στόχους της ΟΤΔ ήταν η αύξηση της οικονομικής απόδοσης που δημιουργείται από τις τουριστικές ροές, εστιάζοντας στην αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης των τουριστών/επισκεπτών (και επομένως της συνολικής οικονομικής απόδοσης), αποφεύγοντας ταυτόχρονα τον υπερβολικό συνωστισμό και διατηρώντας τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό, ήταν σημαντικό να αυξηθεί η ελκυστικότητα της περιοχής εστιάζοντας στην προώθηση της ποιότητας και της μοναδικότητας των πόρων που υπάρχουν στην περιοχή.
Όσον αφορά την τουριστική προσφορά, δημιουργήθηκαν πεζοπορικά μονοπάτια στη φύση (ποικίλου βαθμού δυσκολίας), με διαδρομές που οδηγούν σε μικρά παραδοσιακά χωριά. Μέχρι και σήμερα στα φυσικά πάρκα της Αίτνας και της κοιλάδας Αλκαντάρα προσφέρονται 21 συνολικά μονοπάτια. Στο πάρκο της Αίτνας έχουν δημιουργηθεί 13 περιπατητικές διαδρομές, εκ των οποίων μία προτείνεται και για ποδηλασία, ενώ ένα μονοπάτι έχει σχεδιαστεί προκειμένου να είναι προσβάσιμο σε όλους. Στο πάρκο της κοιλάδας Αλκαντάρα έχουν δημιουργηθεί 8 μονοπάτια εξερεύνησης της φύσης και τη τοπικής κληρονομιάς, εκ των οποίων τα δύο είναι προσβάσιμα σε άτομα με αναπηρία.
Για τα παραπάνω μονοπάτια δίνονται σχετικές πληροφορίες, όπως το επίπεδο δυσκολίας, η απόσταση και ο χρόνος ταξιδιού, τα σημεία ενδιαφέροντος (ιστορικά, αρχαιολογικά, φυσικά κτλ.), τα info points, περιγραφή της διαδρομής, φωτογραφίες και χάρτες. Όσες από τις διαδρομές είναι προσβάσιμες για ΑμεΑ, δίνονται σχετικές πληροφορίες. Επίσης δίνονται προτάσεις διαμονής, εστίασης, τοπικών προϊόντων και εκδηλώσεων.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι στο πλαίσιο λειτουργίας της ΟΤΔ Terre dell’Etna e dell’Alcantara, εκπονήθηκε το Σχέδιο Τοπικής Ανάπτυξης, προκειμένου να τεθούν οι μελλοντικοί αναπτυξιακοί στόχοι και οι δράσεις για την περιοχή. Το σχέδιο στόχευε:
- στην προστασία της αγροτικής κληρονομιάς,
- στη δημιουργία και ανάπτυξη μικροεπιχειρήσεων,
- στην ενίσχυση της επικράτειας και των τοπικών προϊόντων,
- στη βελτίωση των αγροτικών και εμπορικών υπηρεσιών,
- στην ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων και στην προστασία της καλλιτεχνικής-πολιτιστικής κληρονομιάς.
Πού εφαρμόζεται;
Η βιώσιμη διαχείριση της περιοχής της Αίτνας από την ΟΤΔ Terre dell’Etna e dell’Alcantara γίνεται με σκοπό τη βελτίωση της οικονομικής ευημερίας των αγροτικών περιοχών και των κατοίκων της περιοχής, ενώ άμεσα επωφελούνται και οι επισκέπτες της περιοχής από τα βελτιωμένα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχονται μέσα από τη στρατηγική διαχείρισή της.
Πότε εφαρμόστηκε;
Η ΟΤΔ Terre dell’Etna e dell’Alcantara ιδρύθηκε το 2004.
Αποτελέσματα
Αποτέλεσμα των δράσεων της ΟΤΔ Terre dell’Etna e dell’Alcantara ήταν να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν στην περιοχή (τουριστικά μονοπάτια στη φύση), το οποίο προβάλλεται και γίνεται γνωστό, φέρει οικονομικά οφέλη στην τοπική κοινότητα και στην ανάπτυξη της περιοχής και δίνει τη δυνατότητα στους λάτρεις της φύσης να γνωρίσουν ένα μοναδικό φυσικό τοπίο.
Πληροφορίες
Οι ΟΤΔ είναι τοπικές εταιρικές σχέσεις που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο υλοποίησης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων LEADER. Το LEADER αποτελεί τη συμμετοχική και εκ των κάτω προς τα πάνω προσέγγιση που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να εξασφαλίσει την εμπλοκή των τοπικών κοινοτήτων στις διαδικασίες ανάπτυξης αγροτικών, παράκτιων και αστικών περιοχών. Οι ΟΤΔ αποτελούνται από εκπροσώπους δημόσιων και ιδιωτικών τοπικών κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων, των οποίων η ύπαρξη, τα καθήκοντα και οι στόχοι (προώθησης της τοπικής ανάπτυξης μίας περιοχής) προβλέπονται από τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Στο πλαίσιο ανάπτυξης νέων δράσεων, η ΟΤΔ Terre dell’Etna e dell’Alcantara συμμετείχε στο διασυνοριακό έργο EmbleMatiC, στόχος του οποίου ήταν να δημιουργήσει και να δοκιμάσει μια νέα τουριστική προσφορά με βάση τα χαρακτηριστικά των βουνών της διασυνοριακής περιοχής και να δημιουργήσει μια εναλλακτική τουριστική πρόταση δίνοντας έμφαση στη βιώσιμη και υπεύθυνη διαχείριση των τουριστικών ροών και τη μεγαλύτερη συμμετοχή των κατοίκων και των τοπικών παραγόντων.
Επίσημο site της ΟΤΔ Terre dell’Etna e dell’Alcantara: https://galetnaalcantara.com/home/
