Τίτλος – Επωνυμία
Plitvice Lakes National Park
Πεδίο εφαρμογής / τομέας / κλάδος
Τουριστική διαχείριση Εθνικού Πάρκου
Χώρα / Περιοχή
Κροατία
Γιατί είναι καλή πρακτική;
Το Plitvice Lakes National Park θεωρείται ένα καλό παράδειγμα τουριστικής διαχείρισης εθνικού πάρκου, καθώς η διαχείρισή του συνδυάζει την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με την ανάπτυξη του τουρισμού. Μέσα από την εφαρμογή αυστηρών κανονισμών για τη διατήρηση των φυσικών του πόρων, την αξιοποίηση οικολογικών τεχνολογιών και την ευαισθητοποίηση των επισκεπτών επιδιώκει την ισορροπία μεταξύ φύσης και ανθρώπινης δραστηριότητας.
Πως εφαρμόζεται;
Το Plitvice Lakes National Park (Εθνικό Πάρκο Πλιτβίτσε) ιδρύθηκε το 1949 και είναι ένα από τα πιο σημαντικά φυσικά αξιοθέατα της χώρας. Αποτελεί το παλαιότερο και το μεγαλύτερο εθνικό πάρκο της Κροατίας, το οποίο το 1979 αναγνωρίστηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και είναι μέρος του δικτύου Natura 2000, λόγω της μοναδικής φυσικής ομορφιάς και της βιοποικιλότητάς του.
Το πάρκο βρίσκεται στην ορεινή περιοχή της Κροατίας, μεταξύ της οροσειράς Mala Kapela στα δυτικά και βορειοδυτικά, και της οροσειράς Lička Plješivica στα νοτιοανατολικά. Διοικητικά, το πάρκο ανήκει σε δύο κομητείες, στην Lika-Senj και στην Karlovac, με το μεγαλύτερο μέρος του να βρίσκεται στην πρώτη. Σήμερα, η έκτασή του αγγίζει τα 300km2 και καλύπτεται κυρίως από δασική βλάστηση. Το πιο ελκυστικό μέρος στο πάρκο είναι οι λίμνες του, καλύπτοντας λίγο λιγότερο από το 1% της συνολικής του έκτασης.
Το πάρκο είναι ανοικτό για το κοινό όλο τον χρόνο και προσφέρει μία ποικιλία από δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες που μπορεί να πραγματοποιήσει ένας επισκέπτης στο πάρκο είναι περιήγηση στις λίμνες, πεζοπορία και κωπηλασία. Το πάρκο διαθέτει επτά διαδρομές περιήγησης στις λίμνες και τέσσερα μονοπάτια πεζοπορίας. Όλοι οι επισκέπτες υποχρεούνται να ακολουθούν τις οδηγίες που αναφέρονται στους πίνακες πληροφοριών, να παραμένουν στα σηματοδοτημένα μονοπάτια και να μην αφήνουν ίχνη της επίσκεψής τους πχ. σκουπίδια.
Επιπλέον των ανωτέρω δραστηριοτήτων, προτείνεται στους επισκέπτες η ποδηλασία στα όρια του πάρκου (εντός αυτού απαγορεύεται), σε ένα οργανωμένο και σηματοδοτημένο δίκτυο ποδηλατικών μονοπατιών στην περιοχή. Επίσης, προτείνεται και το σκι σε χιονοδρομικό κέντρο που βρίσκεται 2,5χιλ. από το πάρκο.
Λόγω της υψηλής επισκεψιμότητας στο πάρκο και για την βελτίωση της εμπειρίας του επισκέπτη, στην επίσημη ιστοσελίδα του προβάλλονται προτάσεις διαμονής, εστίασης και souvenir shops. Ακόμη δίνεται η δυνατότητα πραγματοποίησης κοινωνικών και επιχειρηματικών εκδηλώσεων στους χώρους του πάρκου κατόπιν αιτήματος.
Παρά την αυξημένη επισκεψιμότητα, το Plitvice Lakes National Park θεωρείται καλή πρακτική διαχείρισης τουρισμού, καθώς μέσα από συγκεκριμένες δράσεις εξασφαλίζει την προστασία του ιδιαίτερου φυσικού του περιβάλλοντος. Παρακάτω αναφέρονται μερικοί από τους βασικούς παράγοντες που το καθιστούν πρότυπο:
Βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων: Το πάρκο εφαρμόζει αυστηρούς κανόνες για να διασφαλίσει ότι οι φυσικοί του πόροι δεν επηρεάζονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι δράσεις αφορούν την προστασία των υδάτινων πόρων (λίμνες και καταρράκτες) και τη διατήρηση της φυσικής μορφολογίας του τοπίου. Το πάρκο περιορίζει τη δραστηριότητα σε ευαίσθητες περιοχές, ενώ επιτρέπει περιορισμένη πρόσβαση για τους επισκέπτες μέσω ενός δικτύου μονοπατιών και διαδρομών που έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται η ανθρώπινη παρέμβαση στο οικοσύστημα.
Ειδικότερα, η διαχείριση της υδάτινης ροής στις λίμνες και η συντήρηση των γεωλογικών χαρακτηριστικών του πάρκου είναι σημαντική για την αποφυγή φθοράς και τη διατήρηση του φυσικού τοπίου. Επίσης, οι υποδομές (όπως οι γέφυρες και τα μονοπάτια) έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο που να προκαλούν ελάχιστη επίδραση στο φυσικό περιβάλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση ηλεκτρικών βαρκών και ηλεκτρικού τρένου που αξιοποιούνται για τη διευκόλυνση της μετακίνησης των επισκεπτών εντός του πάρκου, τα οποία είναι φιλικά προς το περιβάλλον, καθώς λειτουργούν με ηλεκτρισμό, μειώνοντας την ατμοσφαιρική ρύπανση και την επίδραση στην ηρεμία του πάρκου.
Προώθηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης: Το πάρκο έχει αναπτύξει εκπαιδευτικά προγράμματα και εκστρατείες ευαισθητοποίησης που προορίζονται για τους επισκέπτες και την τοπική κοινότητα. Οι επισκέπτες μαθαίνουν για τη φυσική ιστορία της περιοχής, τις οικολογικές διαδικασίες και την αναγκαιότητα προστασίας του περιβάλλοντος. Στο πάρκο υπάρχουν εκπαιδευτικά κέντρα, πινακίδες και ενημερωτικά φυλλάδια που παρέχουν πληροφορίες για τα οικοσυστήματα, την άγρια ζωή και τις απειλές που αντιμετωπίζουν, καθώς και κανόνες συμπεριφοράς με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος.
Επίσης, πολλές οργανώσεις και τοπικές κοινότητες συνεργάζονται με το πάρκο για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων που προάγουν τη βιωσιμότητα και τη σεβαστή χρήση του περιβάλλοντος. Το πάρκο υποστηρίζει την αναγνώριση της σημασίας της φύσης στην καθημερινή ζωή και τη σημασία της αειφορίας.
Έλεγχος ροής επισκεπτών: Το πάρκο εφαρμόζει στρατηγικές για τον περιορισμό της υπερφόρτωσης σε κρίσιμες περιοχές του πάρκου. Αυτό επιτυγχάνεται με τη θέσπιση περιορισμένων ωρών επισκέψεων και την κατηγοριοποίηση των περιοχών σε ζώνες με διαφορετικούς κανόνες για την πρόσβαση.
Ο αριθμός των επισκεπτών περιορίζεται επίσης μέσω του συστήματος εισιτηρίων, το οποίο βοηθά στο να διασφαλιστεί ότι ο αριθμός των ανθρώπων που επισκέπτονται το πάρκο κάθε μέρα είναι εντός των δυνατοτήτων διαχείρισης της φυσικής του υποδομής. Επίσης, προσφέρονται καθοδηγούμενα tour για να διασφαλιστεί ότι οι επισκέπτες παραμένουν στους καθορισμένους διαδρόμους, αποφεύγοντας την πρόκληση ζημιών στο οικοσύστημα.
Στρατηγικές προστασίας της βιοποικιλότητας: Το πάρκο φιλοξενεί μια εντυπωσιακή ποικιλία ειδών φυτών και ζώων, πολλά από τα οποία είναι σπάνια ή απειλούμενα. Η διαχείριση του τουρισμού ενσωματώνει στρατηγικές για την προστασία αυτής της βιοποικιλότητας. Για παράδειγμα, το πάρκο περιλαμβάνει αυστηρούς κανόνες για την προστασία των ειδών, περιορίζοντας την αλληλεπίδραση με τους επισκέπτες και ελαχιστοποιώντας τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Επιπλέον, το προσωπικό του πάρκου παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση των οικοσυστημάτων και των ειδών, προκειμένου να ανταποκριθεί άμεσα σε οποιεσδήποτε απειλές μπορεί να προκύψουν. Η ενίσχυση της έρευνας για τη βιοποικιλότητα και η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς προστασίας της φύσης είναι επίσης σημαντικό μέρος της στρατηγικής αυτής.
Εναλλακτικές βιώσιμες τουριστικές δραστηριότητες: Για να προωθήσει μια ήπια μορφή τουρισμού, το Plitvice Lakes National Park προσφέρει δραστηριότητες που είναι όσο ο δυνατόν πιο φιλικές στο περιβάλλον. Ο τουρισμός επικεντρώνεται στην πεζοπορία, στην παρατήρηση πουλιών και στη φωτογράφιση της φύσης, ενώ οι δραστηριότητες όπως οι βόλτες με βάρκα στις λίμνες και οι εκδρομές με μικρά πλοία περιορίζονται για να μειωθεί η οικολογική επίδραση. Έτσι, το πάρκο παρέχει ευκαιρίες για τους επισκέπτες να εξερευνήσουν τη φύση με ήπιο τρόπο, χωρίς να διαταράσσουν τα οικοσυστήματα.
Συνεργασία με την τοπική κοινότητα: Το πάρκο διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία και την ανάπτυξη. Μέσω του τουρισμού, παρέχει θέσεις εργασίας στους ντόπιους, ενώ ενθαρρύνει την καλλιέργεια τοπικών προϊόντων και την ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων που εξυπηρετούν τους επισκέπτες (πχ. τοπικά καταστήματα, εστιατόρια, καταλύματα). Αυτή η συνεργασία βοηθά στο να διασφαλιστεί ότι τα οικονομικά οφέλη του τουρισμού παραμένουν στην τοπική κοινότητα, ενώ ταυτόχρονα προστατεύεται το περιβάλλον.
Το πάρκο συνεργάζεται επίσης με τοπικές οργανώσεις για την εκπαίδευση και τη στήριξη του βιώσιμου τουρισμού, διασφαλίζοντας ότι ο τουρισμός είναι ευεργετικός για την περιοχή, χωρίς να βλάπτει τον φυσικό και πολιτιστικό πλούτο της.
Διαρκής αξιολόγηση και προσαρμογή: Η στρατηγική διαχείρισης του πάρκου βασίζεται σε συνεχιζόμενη αξιολόγηση των επιπτώσεων του τουρισμού και του περιβάλλοντος. Η χρήση τεχνολογιών παρακολούθησης, όπως οι δορυφορικές εικόνες και οι αισθητήρες για την παρακολούθηση της ποιότητας του νερού και του αέρα, επιτρέπει στο προσωπικό του πάρκου να εντοπίζει πιθανές απειλές εγκαίρως και να προσαρμόζει τις στρατηγικές του.
Επιπλέον, το πάρκο συνεργάζεται με περιβαλλοντικές οργανώσεις και ακαδημαϊκά ιδρύματα για τη διαρκή βελτίωση των πρακτικών του και την ενσωμάτωση νέων μεθόδων προστασίας και διαχείρισης, εναρμονιζόμενος με τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα του οικοτουρισμού.
Συμπερίληψη: Το πάρκο κάνει σημαντικές προσπάθειες με σκοπό να είναι προσβάσιμο σε όλους. Πρόσφατα, συμμετείχε στο έργο «Nature for All in Sign Language», το οποίο εστιάζει στη διασφάλιση προσβάσιμης επικοινωνίας για κωφούς και βαρήκοους και στην ανάπτυξη της ευαισθητοποίησης για τον προσβάσιμο τουρισμό. Το έργο εκτός από τη δημιουργία σχετικού ενημερωτικού περιεχομένου και αξιοποίηση της τεχνολογίας QR Codes, υλοποίησε εργαστήρια για την εκπαίδευση του προσωπικού σχετικά με την επικοινωνία με κωφούς και βαρήκοους
Αυτές οι πρακτικές καθιστούν το Plitvice Lakes National Park ένα σημαντικό παράδειγμα για τη βιώσιμη και υπεύθυνη διαχείριση του τουρισμού, που συνδυάζει την προστασία του περιβάλλοντος με την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και την εμπειρία του επισκέπτη.
Που εφαρμόζεται;
Το Plitvice Lakes National Park απευθύνεται σε όλους όσους επιθυμούν να γνωρίσουν ένα μεγάλο σε σημασία και έκταση Εθνικό Πάρκο που προσφέρει στους επισκέπτες ποικιλία δραστηριοτήτων στη φύση χωρίς ωστόσο να επηρεάζεται η βιοποικιλότητα.
Πότε εφαρμόστηκε;
Το Plitvice Lakes National Park ιδρύθηκε το 1949.
Αποτελέσματα
Το Plitvice Lakes National Park έχει κερδίσει σημαντικές διακρίσεις για τον τρόπο διαχείρισής του. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2024 συμπεριλήφθηκε στα “Green Destinations Top 100 Stories”, έναν διαγωνισμό που συλλέγει καλές πρακτικές από όλον τον κόσμο στον τουριστικό κλάδο. Σε αυτό τον διαγωνισμό το πάρκο διακρίθηκε με την ιστορία “A Ticket that opens doors of Lika Destination- branding iniciative for sustainable tourism development”.Ακόμη, το 2023 έλαβε το τρίτο βραβείο Green Destinations για την αειφορία.
Επίσης, το 1992 έγινε μέλος του Δικτύου Εθνικών Πάρκων και Προστατευόμενων Περιοχών της Ευρώπης (EUROPARC).
Πληροφορίες
Η επίσημη ιστοσελίδα του Plitvice Lakes National Park είναι: https://np-plitvicka-jezera.hr/en/
