Το ανάκτορο και η πόλη της Φαιστού είναι κτισμένη πάνω σε λόφο, με πανοραμική θέα προς όλα τα σημεία του ορίζοντα και κυρίως προς την Ανατολή, το Βορρά και το Νότο.
Μπροστά, προς την Ανατολή, απλώνεται σε βάθος 40 χλμ. η πλούσια και καρπερή πεδιάδα της Μεσαράς, που έχει φόντο τα Λασιθιώτικα βουνά, δεξιά, προς το Νότο, τα Αστερούσια όρη και αριστερά, προς το Βορρά, υψώνεται ο επιβλητικός όγκος του Ψηλορείτη, με τις κατάφυτες λοφοσειρές στους πρόποδες του. Προς τα ΒΔ απλώνεται το δάσος των αιωνόβιων ελαιώνων και κάτω από τα δένδρα ξετυλίγεται ο Γεροποταμός (ο αρχαίος Ληθαίος) και στο βάθος το Λιβυκό.
Η θέα, όλες τις ώρες της ημέρας, μα κυρίως το απόγευμα, είναι μαγευτική, και μόνο για το πανόραμα αυτό αξίζει τον κόπο να επισκεφθεί κανείς τη Φαιστό.
Η Φαιστός ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη μινωική πόλη και αποτελούσε το κέντρο της νότιας-κεντρικής Κρήτης με επιρροή ως τις περιοχες του Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου στο Ρεθύμνου, και σε όλο το νότιο τμήμα του Νομού Ηρακλείου.
Μυθολογικά συνδέεται με τον αδελφό του Μίνωα, Ραδαμάνθυ, του οποίου η δυναστεία βασίλεψε στη Φαιστό, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή ιδρύθηκε από τον Φαιστό, γιο του Ηρακλή. Πήρε μέρος στο Τρωικό πόλεμο, όπως αναφέρει ο Όμηρος, υπό τον Ιδομενέα, βασιλιά της Κνωσού και όλης της Κρήτης.
Η κατοίκηση στη Φαιστό ήταν συνεχής από τη νεολιθική εποχή έως και τα ελληνιστικά χρόνια (3ος αι. π.Χ.). Τη μεγάλη της ακμή όμως η πόλη τη γνώρισε κατά τη μινωική εποχή. Τα πρώτα ανάκτορα κτίστηκαν κατά το 1900 π.Χ. περίπου και μαζί με τα γύρω κτίσματα εκτείνονταν σε 18.000 τετραγωνικά μέτρα, έκταση λίγο μικρότερη από αυτή των ανακτόρων της Κνωσού. Καταστράφηκαν περί το 1700 π.Χ. για να οικοδομηθούν αμέσως μετά νέα, επιβλητικότερα και πιο πολυτελή, των οποίων τα αναστηλωμένα λείψανα βλέπουμε στο χώρο σήμερα.
Η μινωική πόλη εκτείνονταν σε μεγάλη έκταση γύρω από τα ανάκτορα. Κατά τον 15ο αι. π.Χ. νέα καταστροφή ισοπέδωσε όλα τα μινωικά νεοανακτορικά κέντρα σε όλη τη Κρήτη, μαζί και αυτό της Φαιστού.
Παρόλαυτά οι κατοίκιση στη περιοχή συνεχίζεται κατά τα μυκηναϊκά και τα γεωμετρικά χρόνια και η Φαιστός γνωρίζει νέα περίοδο ακμής. Παρότι φαίνεται πως το διοικητικό κέντρο της περιοχής μεταφέρθηκε στην Αγία Τριάδα, η Φαιστός συνεχίζει να μεγαλώνει και αποτελεί μια πολυάνθρωπη, πλούσια και δυνατή πόλη-κράτος. Η κυριαρχία της απλωνόταν από το ακρωτήριο Λίθινο μέχρι και το Ακρωτήριο Μέλισσα (Σαχτούρια, Ρέθυμνο), ενώ διέθετε δύο ισχυρά και πλούσια λιμάνια, τον Κομμό και τα Μάταλα. Κατά τα ιστορικά χρόνια νότια του μινωικού ανακτόρου ιδρύθηκε μεγάλος ναός αφιερωμένος στη θεά Ρέα.
Από τις θρησκευτικές τελετές που γινόταν στη Φαιστό είναι γνωστές αυτές που γίνονταν προς τιμήν του Διός Βελχανού, της Λατούς (Λητούς) Φυτίης και της Ρέας/Μεγάλης Μητέρας, καθώς και η γιορτή Εκδύσια.
Για πολλά χρόνια βρισκόταν σε αντιπαράθεση για τη κυριαρχία στη περιοχή της Μεσαράς με την άλλη μεγάλη πόλη-κράτος της νότιας κεντρικής Κρήτης τη Γόρτυνα, η οποία τελικά στα μέσα του 2ου αι. π.Χ. την κυρίεψε και την κατέστρεψε εκ θεμελίων.
