Μονή Επανωσήφη

Βρίσκεται σε υψόμετρο 480 μ., σε απόσταση 32 χλμ. από το Ηράκλειο και είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα μοναστήρια της Κρήτης. Αναπτύχθηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και είναι αφιερωμένο στον Αγ. Γεώργιο.

Μονή Επανωσήφη

Αιτία για την μεγάλη ανάπτυξη του μοναστηριού ήταν μια επιδημία πανούκλας που μάστιζε την περιοχή το 1655 και έκανε τους ανθρώπους να πεθαίνουν κατά χιλιάδες. Οι ντόπιοι, θεωρώντας τον Άγιο Γεώργιο ως προστάτη άγιο τους, άρχισαν να του αφιερώνουν χρήματα και περιουσίες.

Η δομή της μονής θυμίζει τη λαϊκή κρητική αρχιτεκτονική του 17ου αι. με ανεξάρτητα κελιά, χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Η Τράπεζα βρίσκεται δυτικά του ναού, όπως και το ηγουμενείο. Το κενό των πληροφοριών που αφορούν την ίδρυση της έρχεται να καλύψει η λαϊκή παράδοση που με θρύλους και παραδόσεις προσδίδει στη μονή μια μεταφυσική αίγλη.

Τα χειρόγραφα που σώζονται από το 18ο αι. και μετά, αποδεικνύουν ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη περίοδος ακμής για τη μονή κατά την οποία υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα πνευματικά κέντρα του νησιού.

Στην επανάσταση του 1821 πρόσφερε τα πολύτιμα κειμήλια που διέθετε προκειμένου να αγοραστούν όπλα για τον αγώνα της ανεξαρτησίας. Στην επανάσταση όμως σκοτώθηκαν 18 καλόγεροι και το μοναστήρι ερημώθηκε. Ο ναός ανοικοδομήθηκε επί Αιγυπτιοκρατίας, όταν ο Μωχάμεντ Άλι έλαβε φιλελεύθερα μέτρα διοίκησης για να αποφύγει τις επαναστάσεις. Αυτή την περίοδο η μονή συντηρούσε με την περιουσία της πολλά σχολεία στο νομό Ηρακλείου.

Στο μικρό μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να δει εικόνες, ιερά κειμήλια, καθώς και χειρόγραφα από το 18ο αιώνα που περιέχουν, εκτός από τα κείμενα, ωραίες εικονογραφήσεις. Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα χειρόγραφα με ύμνους προς τον Άγιο, που προέρχονται από την περίοδο της Τουρκικής κατοχής. Με τους ύμνους αυτούς οι πιστοί ζητούσαν τη βοήθεια του Αγίου για την εξάλειψη της πανούκλας, αλλά και των τουρκικών επιδρομών.

Σήμερα εξακολουθεί να ζει εδώ μεγάλος αριθμός μοναχών, πράγμα που αποδεικνύει την επιβίωση της μοναστικής παράδοσης στην Κρήτη.