Το νησί στην αρχαιότητα ονομαζόταν Λεύκη και έπαιξε πολύ σπουδαίο ρόλο στην Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Ιστορία της Ανατολικής Κρήτης. Οι κάτοικοι του ασχολούνταν με την αλιεία, την κατεργασία και το εμπόριο της πορφύρας. Η τέχνη της επεξεργασίας της πορφύρας ήταν γνωστή από τα προϊστορικά χρόνια, όπως φαίνεται από τους σωρούς των κατεργασμένων κελυφών πορφύρας που βρέθηκαν σε χώρους με ίχνη μινωικής κατοίκησης. Το εμπόριο της πορφύρας λοιπόν απέφερε μεγάλα οικονομικά οφέλη στο νησί κατά την Ελληνιστική και Ρωμαϊκή εποχή.
Στην διάρκεια των ανασκαφών που διενέργησε μετά το 1975 ο αρχαιολόγος Ν. Παπαδάκης αποκαλύφθηκε ένα θέατρο Ελληνορωμαϊκών χρόνων χωρητικότητας 1000 ατόμων. Έχει ημικυκλική ορχήστρα με θολωτές παρόδους.
Το πιο σημαντικό οικοδόμημα που ανασκάφτηκε, μετά το θέατρο, είναι το κτίριο των Δημόσιων Λουτρών που κτίστηκε τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Στον οικισμό της αρχαίας Λεύκης που βρίσκεται κοντά στο θέατρο ερευνήθηκαν διάφορες οικίες οι οποίες ήταν εξοπλισμένες με το απαραίτητο οικιακό εργαστήρι για την κατεργασία της πορφύρας. Ανασκάφτηκε μια έπαυλη με πολλά δωμάτια που είχε ψηφιδωτά δάπεδα και τοίχους με πολύχρωμα επιχρίσματα.
Τα ευρήματα των ανασκαφών, τεμάχια αγαλμάτων και αρχιτεκτονικών μελών, αγγεία, λίθινα, μετάλλινα και άλλα αντικείμενα, φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας.
Στην κορυφή ενός λόφου, 2 χλμ. περίπου από τον οικισμό, εντοπίστηκαν τα λείψανα ενός αρχαίου ναού με κρηπίδωμα, όπου σώζονται δυο τεμάχια μόνο από το μαρμάρινο κολοσσιαίο άγαλμα καθιστής μορφής σε θρόνο.
Το σύστημα ύδρευσης αποτελούνταν από τρεις σειρές κτιστών αγωγών που ξεκινούσαν από ένα ύψωμα, όπου υπήρχε μια μικρή πηγή, και κατέληγαν στον οικισμό.
Οι εγκαταστάσεις του οικισμού καταστράφηκαν με μεγάλη βιαιότητα στα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα από επιδρομείς, το θέατρο λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε. Από τότε το νησί δεν είχε ποτέ μόνιμους κατοίκους. Μόνο περαστικοί ναυτικοί άφησαν τα ίχνη τους σε μικρές σπηλιές της δυτικής παραλίας, όπου έχουν σκαλίσει μορφές αγίων και επιγραφές με χρονολογίες του 17ου αι.
Σήμερα όλο το νησί είναι ένας τεράστιος αρχαιολογικός χώρος.
