Ενετικό Λιμάνι
Το ενετικό λιμάνι των Χανίων με τον ενετικό Φάρο είναι ένα από τα σύμβολα της πόλης, και αγαπημένο σουλάτσο (περίπατος) ντόπιων και επισκεπτών.
Η πρώτη κατασκευή του αναφέρεται κάπου μεταξύ 1320 και 1355, όμως λόγω του ότι παρέμενε πολύ ρηχό και ευάλωτο στους βόρειους και δυτικούς ανέμους, αργότερα κατά το 1353-1364 εγκαταλείφθηκε και το βάρος δόθηκε στο μεγαλύτερο λιμάνι του Ηρακλείου. Με την πτώση της πόλης στους Τούρκους (1645) η παρακμή του συνεχίστηκε αφού οι κατακτητές δεν ασχολήθηκαν με την συντήρηση ή την επισκευή του.
Τελικά ήταν ο Μεχμέτ Αλή, ο αντιβασιλέας της Αιγύπτου (η Κρήτη ήταν υπό αιγυπτιακή κυριαρχία μεταξύ 1831-1841) που αντιλήφθηκε τη σημασία του λιμανιού για την τοπική οικονομία και έτσι επισκεύασε τον λιμενοβραχίονα και προχώρησε σε εκβαθύνσεις. Τα έργα ολοκληρώθηκαν επί Κρητικής Πολιτείας.
Φάρος
Ο Φάρος των Χανίων δεν μοιάζει με τους άλλους φάρους της εποχής. Η αρχιτεκτονική του που θυμίζει μιναρέ όσο και το γεγονός ότι δεν υπάρχει κατοικία για φαροφύλακα (αφού βρισκόταν εντός κατοικημένης περιοχής) δεν τον κατατάσσουν στις τυποποιημένες κατηγορίες φάρων.
Έχει ύψος 21 μέτρα, το φως του έφτανε στα 7 μίλια και είναι ένας από τους παλαιότερους φάρους στην Ευρώπη αν όχι στον κόσμο.
Θεμελιώθηκε από τους Ενετούς κάπου μεταξύ 1595 και 1601 πάνω σε φυσικό βράχο και πήρε πολλά από τα χαρακτηριστικά της τοπικής αρχιτεκτονικής παράδοσης που είχε σημαντικές επιρροές από τους Ενετούς, αφού άλλωστε η τελική μορφή του ολοκληρώθηκε στα τέλη της Ενετοκρατίας. Φτιάχτηκε με το ίδιο υλικό που κατασκευάστηκαν και τα τείχη της πόλης, με βάση οκτάγωνη, ένα δεκαεξάγωνο μεσαίο τμήμα και ένα τρίτο κυκλικό κομμάτι.
Στα 1839 αναστηλώθηκε για να αποκτήσει τη «νέα» τεχνολογία των φάρων. Όσο για την σκάλα της ανατολικής πλευράς και το περιμετρικό στηθαίο, είναι τούρκικες προσθήκες.
Νεώρια
Τα Νεώρια ή Arsenali των Ενετών χρησίμευαν για την επισκευή των πλοίων στη διάρκεια του χειμώνα στα χρόνια της ενετοκρατίας. Το μεγάλο συγκρότημα των νεωρίων στο λιμάνι των Χανίων χτίστηκε μεταξύ 1526 και 1599 και αποτελούνταν από 17 θολωτές κατασκευές. Επίσης το 1607 κατασκευάστηκαν τα νεώρια του Moro (πήραν το όνομα του Γενικού Προβλεπτή που τα εμπνεύστηκε), από τα οποία σήμερα σώζονται αυτούσια μόνο τα δύο – η στέγη του τρίτου κατέρρευσε στους βομβαρδισμούς του 1941.
Δυστυχώς όμως και από το μεγάλο συγκρότημα σώζονται μόνο τα 7 συν το Μεγάλο Αρσενάλι που φιλοξενεί το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (http://kam-arsenali.gr/). Τα υπόλοιπα κατεδαφίστηκαν επί τουρκοκρατίας, όταν ήδη ο ρόλος του λιμανιού είχε υποβαθμιστεί και η συντήρηση του ήταν ελλιπής, ενώ όσα διασώθηκαν χρησίμευσαν ως στρατιωτικές αποθήκες.
Για να καταλάβει κανείς την αρχική τους χρήση, πρέπει να γνωρίζει ότι ήταν ανοιχτά προς τη θάλασσα η οποία εισχωρούσε εντός τους ως ένα σημείο. Μεταξύ τους επικοινωνούσαν με τοξωτά ανοίγματα ενώ η είσοδος γινόταν από δύο πύλες, με την κύρια είσοδο να βρίσκεται περίπου στο μέσον (σήμερα σώζεται ένα τμήμα αυτής της πύλης στο τέρμα της οδού Δασκαλογιάννη). Σήμερα τα νεώρια αποκτούν ξανά νέες χρήσεις, με αποκορύφωμα το εντυπωσιακό νεώριο Moro (http://iox.gr/presentation.html) που αναστηλώθηκε το 2009-2010. Είναι η έδρα του Ιστιοπλοϊκού Ομίλου Χανίων και πάνω από όλα ένας από τους πιο ενδιαφέροντες χώρους πολιτισμού της πόλης που φιλοξενεί συχνά εκθέσεις, περφόρμανς, σεμινάρια, προβολές κ.ά..
