Το χωριό της Ετιάς, στην ενδοχώρα της Σητείας, ήταν κατά την ενετοκρατία το φέουδο των Ενετών αρχόντων De Mezzo, στο οποίο είχαν και τον τριώροφο πύργο τους, την ενετική Έπαυλη De Mezzo ή το «Σεράγιο», όπως τον ονομάζουν οι ντόπιοι.
Το μέγαρο ήταν το μεγαλοπρεπέστερο και πιο σπουδαίο ιδιωτικό βενετσιάνικο οικοδόμημα σε όλη τη Κρήτη.
Κτίστηκε κατά τα τέλη του 15ου αιώνα και σωζόταν ακέραιο μέχρι και το 1828. Το σχήμα του ήταν ορθογώνιο και περιτριγυριζόταν από μεγάλη αυλή, η οποία ήταν περιτειχισμένη σα φρούριο. Στο εσωτερικό της αυλής οδηγούσε μεγαλοπρεπής είσοδος με το οικόσημο της οικογένειας De Mezzo, ενώ κοντά της υπήρχε κρήνη - που διασώθηκε - το νερό της οποίας διοχετευόταν με υδραγωγείο από απόσταση 1,5 χμ.
Εσωτερικά οι περισσότεροι χώροι του ήταν καμαροσκέπαστοι, διακοσμημένοι με ανάγλυφες παραστάσεις.
Στο υπέρθυρο προς τα πάνω διαμερίσματα υπήρχε η επιγραφή στα ενετικά «Ας μπει η αφεντιά σας δίχως συστολή», ένδειξη του ότι ο άρχοντας De Mezzo πρέπει να ήταν άνθρωπος ανοιχτός και φιλόξενος.
Όταν το νησί το κατέλαβαν οι Τούρκοι η έπαυλη παραχωρήθηκε προς χρήση σε ανώτερο Τούρκο αξιωματούχο. Κατά την επανάσταση του 1828 και μετέπειτα του 1897 το μέγαρο κατακρημνίστηκε και με τα υλικά του χτίστηκε η εκκλησία του χωριού.
Η αρχαιολογική υπηρεσία αποκατέστησε την έπαυλη ως διατηρητέο μνημείο αλλά σήμερα δυστυχώς δεν είναι επισκέψιμη καθώς δεν υπάρχει φύλακας. Μπορείτε όμως να θαυμάσετε εξωτερικά το σπουδαίο αυτό κτίριο και να περιηγηθείτε στα ερείπια της Ετιάς όπου γίνονται εργασίες αναστήλωσης.
