Στις παρυφές του συμπλέγματος των κορυφογραμμών του Αφέντη Χριστού (2025 μ.), Ψαρής Μαδάρας, Κούπας, περικλείονται λεκανοπέδια ποικίλων μεγεθών από τα οποία το μεγαλύτερο και πιο ονομαστό είναι ο Ομαλός. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1350 μ. και έχει μήκος περίπου 4,5 χλμ. και πλάτος 600 μ. Περικλείεται μεταξύ των κορυφών: Αφέντης Χριστός (2140 μ.), δύο κορυφές στα νότια του (2025 μ. και 2005 μ.), Κισσός (1090 μ.), Παντούρας (1512 μ.), αγνώστου ονόματος κορυφή δυτικά της τοποθεσίας Βουρλίδια (1417 μ.) και Παπούρα (1827 μ.).
Το χειμώνα τα αδιαπέραστα πετρώματα του πυθμένα του βοηθούν στη δημιουργία μικρής λίμνης στο κέντρο του, που αποστραγγίζεται σταδιακά μέχρι να απορροφηθεί εντελώς το καλοκαίρι. Το τοπίο είναι εξαιρετικό σε όλες τις εποχές του χρόνου, καθώς αλλάζει μορφές, από χιονισμένο σε καταπράσινο και λουλουδιασμένο και από γυμνό σε αλπικό με τη λίμνη στο εσωτερικό του.
Στη δυτική του πλευρά βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος. Μέσα στο ιερό έχει πηγή νερού που χρησιμοποιούν οι κτηνοτρόφοι.
Ένας θρύλος λέει ότι η αυλή γύρω από την εκκλησία είναι σπαρμένη από αγιοκωνσταντινάτα που 'δεν είναι ορατά και μόνο την ώρα που διαβάζεται το Ευαγγέλιο, κάθε φορά που γίνεται λειτουργία, βρίσκεται ένα μόνο. από τους εκκλησιαζόμενους που ψάχνουν και όποιος το βρει είναι ο πιο πιστός, δίκαιος και καλός άνθρωπος'. Το εκκλησάκι πρωτοκτίστηκε στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας και σε αυτό κατέφευγαν οι κάτοικοι για να ξεφύγουν από τις σφαγές των Τούρκων. Εκτός όμως από καταφύγιο, ήταν και λημέρι των επαναστατών. Από εδώ γινόταν η Αντίσταση και λόγω των μαχών που έγιναν τριγύρω στήθηκε τύμβος στη μνήμη τους.
Η πρόσβαση στον Ομαλό γίνεται από τα χωριά Έμπαρος, Κάτω Σύμη και Αμιρά αλλά και με τα πόδια από διάφορα μονοπάτια.
Ο μύθος για τα Αγιοκωνσταντινάτα
Ο μύθος για τα Αγιοκωνσταντινάτα που εξομοιώνονται με το τίμιο ξύλο, επικρατεί σε πολλές περιοχές της Κρήτης και χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες περιόδους ακόμα και ως μέθοδος ηθοπλασίας. Πρόκειται για νομίσματα βυζαντινής προέλευσης που φέρουν παράσταση των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένη, με σταυρό στη μέση, που λέγεται ότι η κοπή τους έγινε από τον Άγιο Κωνσταντίνο. Ο θρύλος λέει ότι όταν η Αγία Ελένη βρήκε το Τίμιο Σταυρό του Χριστού, τον έκοψε στα δύο. Το ένα κομμάτι το άφησε εκεί και το άλλο το πήρε μαζί της στη Κωνσταντινούπολη. Τα πριονίδια που έπεσαν κάτω καθώς τον έκοβε τα μάζεψαν, τα ανέμειξαν με πολύτιμα μέταλλα και από το κράμα που προέκυψε κατασκεύασαν τα Κωνσταντινάτα που θεωρούνται φυλακτά.
Εάν είστε τυχεροί, θα συναντήσετε τους αδελφούς Σταυρακάκη, τους κτηνοτρόφους του Ομαλού. Είναι πολύ φιλόξενοι και την άνοιξη, εάν τους πετύχετε σε τυροκόμιση, θα δοκιμάσετε τα εκπληκτικά τυριά τους.
