Μια διαδρομή που απευθύνεται σε λάτρεις της φύσης και της ιστορίας. Συνδέει σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικά μνημεία θρησκευτικής λατρείας και παραδοσιακούς οικισμούς, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο από όπου δεν λείπουν και οι δυνατότητες για πεζοπορικούς περιπάτους.
Από το Ρέθυμνο (1) ακολουθώντας την παλαιά εθνική οδό προς τα ανατολικά, φθάνουμε στο Άδελε και συνεχίζουμε διασχίζοντας το όμορφο αγροτικό τοπίο όπου κυριαρχούν οι παραδοσιακοί ελαιώνες και οι μικρές κοιλάδες με συστάδες κυπαρισσιών.
Πριν το Πέραμα ακολουθούμε νότια το δρόμο για τις Μαργαρίτες (2), ένα παραδοσιακό χωριό στο οποίο επιβιώνει και ακμάζει ακόμα και σήμερα η πανάρχαια παράδοση της κεραμικής τέχνης.
Οι Μαργαρίτες διαθέτουν εξαιρετική λαϊκή αρχιτεκτονική που σε συνδυασμό με τα κεραμικά εργαστήρια κάνουν το χωριό ένα σπουδαίο κέντρο σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού. Εξαιρετικά επίσης είναι τα τοπικά αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα της περιοχής.
Συνεχίζουμε νοτιοδυτικά και φθάνουμε στα χωριά Πρινέ και Ελεύθερνα (3) όπου βρίσκονται τα ερείπια της Αρχαίας Ελεύθερνας στην οποία η αρχαιολογική έρευνα έχει αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για τον πολιτισμό της Κρήτης των προκλασσικών χρόνων.
Η μεγάλη ακμή της πόλης τοποθετείται στον 8ο & 7ο π.Χ. αιώνα.
Πολλές πληροφορίες για την αρχαία πόλη της Eλεύθερνας μας δίνει η ανασκαφή του αρχαίου νεκροταφείου στη θέση Oρθή Πέτρα.
Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα στο νεκροταφείο είναι η ταφή που δίδει στοιχεία όμοια με αυτά των ταφικών εθίμων που αναφέρει ο Όμηρος στην Iλιάδα περιγράφοντας την πυρά του Πατρόκλου. Τα σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου.
Αφήνοντας πίσω μας την Αρχαία Ελεύθερνα διασχίζουμε ένα λοφώδες άγονο τοπίο μέχρι τη Μονή Αρκαδίου (4), το φημισμένο καστρομονάστηρο της Κρήτης. Βρίσκεται στο κέντρο μικρού οροπεδίου με πλαγιές κατάφυτες από πρίνους, δρυγιάδες, κουκουναριές και ελιές.
Στην περίτεχνη πρόσοψη του ναού αναμειγνύονται διαφορετικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί.
Μέχρι και την επανάσταση του 1821 το μοναστήρι γνώρισε μεγάλες περιόδους ακμής. Μετά το 1821 γίνεται κέντρο των επαναστατικών δραστηριοτήτων της περιοχής. Το αποκορύφωμα της προσφοράς του Αρκαδίου είναι το ολοκαύτωμα του το Νοέμβριο του 1866. Στις 9 του Νοέμβρη οι έγκλειστοι επαναστάτες ανατίναξαν την πυριτιδαποθήκη της μονής, προσφέροντας μια κορυφαία στιγμή στην υπόθεση των αγώνων της Κρήτης για την ελευθερία της από τα δεσμά των Τούρκων. Σήμερα η μονή έχει χαρακτηρισθεί ως μνημείο Ελευθερίας, Πολιτισμού και Ορθοδοξίας.
Συνεχίζοντας νότια από το Αρκάδι φτάνουμε στην καταπράσινη κοιλάδα του Αμαρίου (5) που απλώνεται ανάμεσα στον Ψηλορείτη και το όρος Κέδρος (ή Κέντρος). Η κοιλάδα είναι διάσπαρτη από γραφικά χωριά που διατηρούν την κρητική αρχιτεκτονική, ελαιώνες και οπωροφόρα δέντρα, μινωικούς οικισμούς, πηγές και πανάρχαιες εκκλησίες.
Στον ποταμό που διατρέχει την κοιλάδα σύμφωνα με την μυθολογία έκανε το μπάνιο του ο Κρηταγεννής Δίας. Ο Δίας λατρεύτηκε εδώ και με το προσωνύμιο «Αμάριος» που σημαίνει Αθάνατος.
Η περιοχή εκτός από την καταπράσινη φύση έχει να επιδείξει και μεγάλο αρχαιολογικό πλούτο. Μπορούμε να επισκεφτούμε τον αρχαιολογικό χώρο Μοναστηρακίου, όπου οι ανασκαφές αποκάλυψαν ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα των μινωικών χρόνων, το γραφικό χωριό Θρόνος όπου βρίσκονται και τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Συβρίτου, η οποία ιδρύθηκε στα ύστερα μινωικά χρόνια και άκμασε ως την πρώτη βυζαντινή περίοδο, αλλά και τον αρχαιολογικό χώρο στο χωριό Αποδούλου όπου έχουν βρεθεί τρία κτίρια της παλαιοανακτορικής μινωικής περιόδου καθώς και θολωτοί τάφοι.
Στην περιοχή του Αμαρίου επίσης μπορεί να επισκεφτεί κανείς πολλούς βυζαντινούς ναούς. Εκτός από την εγκαταλελειμμένη Μονή Ασωμάτων που ιδρύθηκε πιθανότατα κατά τη Β’ Βυζαντινή περίοδο, μπορούμε να δούμε τις λίγες τοιχογραφίες που σώζονται στον μικρό ναό της Αγίας Άννας, στις παρυφές του χωριού Αμάρι, η οποία χρονολογείται στον 13ο αιώνα, τον ναό του Άγιου Γεώργιου Ξιφηφόρου επίσης του 13ου αιώνα, που βρίσκεται 800 μ. από τον κεντρικό δρόμο προς Αποδούλου, αλλά και την ξακουστή Παναγία του Μέρωνα (14ος αι.) στην οποία βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας που έχει χαρακτηριστεί ως «Μόνα Λίζα του Βυζαντίου».
Φυσικά επιβάλλεται να εξερευνήσουμε τα χωριά του Αμαρίου: Βισταγή, Αμάρι, Μέρωνα, Άνω Μέρος και Γερακάρι.
Στο χωριό Πλατάνια (Πατσός) (6) μπορούμε να περπατήσουμε στην υπέροχη διαδρομή του ομώνυμου φαραγγιού και στο Πατσό μπορούμε να διασχίσουμε ένα από τα πιο συναρπαστικά και επιβλητικά φαράγγια της Κρήτης. Το φαράγγι διασχίζεται από έναν μικρό ποταμό, έχει διαμορφωμένους χώρους ανάπαυσης και κοντά στην είσοδο του βρίσκεται ο ναός του Αγίου Αντωνίου, στην εσοχή ενός σπηλαίου.
Αφήνοντας πίσω μας την κοιλάδα του Αμαρίου ακολουθούμε το δρόμο για την επιστροφή μας στο Ρέθυμνο παρακάμπτοντας την τεχνητή λίμνη του φράγματος των Ποταμών και την κοιλάδα μέχρι τις Πρασές, ένα από τα ομορφότερα τοπία του νησιού.
